Μινωικό ένδυμα

Οι πληροφορίες που διαθέτουμε για το μινωικό ένδυμα προέρχονται από ένα πλήθος τοιχογραφικών παραστάσεων. Δεδομένου όμως ότι οι περισσότερες από αυτές τις παραστάσεις είναι θρησκευτικού περιεχομένου, δεν είναι συχνά σαφές, αν τα ενδύματα που απεικονίζονται στην τέχνη αντιπροσωπεύουν την καθημερινή φορεσιά των Μινωιτών.
Μία εύκολη διαπίστωση είναι παρόλα αυτά ότι το γυναικείο και το ανδρικό ένδυμα ήταν σαφώς διαφοροποιημένα. Ο διαχωρισμός αυτός είναι εμφανής στα ιερατικά ενδύματα, όπως δείχνουν τα χαρακτηριστικά φορέματα των ιερειών και οι κροσσωτοί χιτώνες που φοριόνταν μόνο από άνδρες ιερείς. Εξαίρεση αποτελεί ίσως η φορεσιά των αθλητών, η οποία ήταν κοινή και για τα δύο φύλα και ένας συγκεκριμένος τύπος ιερατικού μανδύα που κάλυπτε τον ένα ώμο και φοριόταν από άνδρες και γυναίκες ιερείς. Για την κατασκευή τόσο των γυναικείων όσο και ανδρικών ενδυμάτων χρησιμοποιούνταν υφάσματα με πολύχρωμα σχέδια, κατασκευασμένα με διαφορετικές τεχνικές. Τα τελειώματα των ενδυμάτων αλλά και οι επιφάνειές τους διακοσμούνταν από πολύχρωμες υφαντές ταινίες, κρόσσια και επίρραπτα κοσμήματα.
Την εντυπωσιακή εμφάνιση των Μινωιτών, παράλληλα με την πολυχρωμία των ενδυμάτων και τον πλούτο των κοσμημάτων, συμπλήρωναν συχνά διάφορες τεχνικές καλλωπισμού, όπως το βάψιμο του δέρματος και η δερματοστιξία που χρησιμοποιούνταν και από τα δύο φύλα.

Το γυναικείο μινωικό ένδυμα, όπως παρουσιάζεται στις εικονιστικές παραστάσεις, φαίνεται ότι αποτελούνταν από τρία τμήματα: ένα στενό περικόρμιο με κοντά μανίκια, μια μακριά φούστα σχηματισμένη από ανεξάρτητα υφασμένες ταινίες και μια διακοσμητική ποδιά. Στο κεφάλι οι γυναίκες φορούσαν κεφαλόδεσμους και διαδήματα, και διακοσμούσαν τα μαλλιά τους με πολλά διαφορετικά κοσμήματα και περίτεχνα δεμένες κορδέλες. Οι ενδυματολογικοί αυτοί συνδυασμοί συναντώνται αυτούσιοι στις παραστάσεις ανατολικών ιερειών και γυναικείων θεοτήτων και μπορεί ανεπιφύλακτα να υποστηριχθεί ότι το γυναικείο μινωικό ένδυμα είναι αντιγραφή του ιερατικού ενδύματος της Εγγύς Ανατολής.
Στις περισσότερες θρησκευτικές παραστάσεις θεοφανείων το περικόρμιο ήταν μπροστά ανοικτό ή άφηνε εντελώς γυμνό το στήθος. Δεν είναι όμως σίγουρο, αν η αποκάλυψη του γυναικείου στήθους ήταν ένα βασικό στοιχείο της μινωικής ενδυμασίας ή μία τελετουργική πράξη κατά την τελετή της θεοφάνειας.
Η περιβολή των ανδρών της μινωικής Κρήτης απεικονίζεται σε αναρίθμητα μινωικά ειδώλια και σε παραστάσεις σφραγίδων και τοιχογραφιών. Ο κορμός των ανδρών έμενε συνήθως γυμνός, ενώ η περιφέρειά τους τυλιγόταν με το λεγόμενο μινωικό περίζωμα ή ζώμα.
Το μινωικό ζώμα ήταν ένα κοντό ύφασμα που δενόταν σφιχτά γύρω από την περιφέρεια. Οι διάφορες απεικονίσεις του δείχνουν ότι το ένδυμα αυτό απαντά σε διαφορετικά σχήματα και μήκη και δενόταν στο σώμα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Tις περισσότερες φορές τα ανδρικά περιζώματα μοιάζουν με κοντές φούστες, ενώ δύο από τις πιο σπάνιες εκδοχές τους θυμίζουν η μια τα σημερινά κοντά παντελόνια και η άλλη κοντά παντελόνια με τιράντες.
Στη μέση τους οι άνδρες φορούσαν μία σφιχτή ζώνη επάνω στην οποία στερεωνόταν συχνά ένας ξεχωριστός αιδοιοθύλακας. Ελαφρώς διαφοροποιημένο εμφανίζεται το ένδυμα των αθλητών, οι οποίοι φορούσαν ένα μικρό ζώμα που θυμίζει τα σημερινά μαγιό ή μόνο έναν αιδοιοθύλακα στερεωμένο επάνω στη ζώνη.

Οι πληροφορίες που διαθέτουμε για το ένδυμα των αθλητών της μινωικής Κρήτης προέρχονται από τις παραστάσεις ταυροκαθαψίων και από τις σκηνές πυγμαχίας. Το αθλητικό ένδυμα ήταν απλό και μικρό, διευκολύνοντας έτσι τις κινήσεις των αθλητών. Αποτελούνταν από το λεγόμενο μινωικό ζώμα που θυμίζει τα σημερινά μαγιό και από μία πολύ στενή ζώνη που στήριζε τη μέση των αθλητών. Στη ζώνη στερεωνόταν τις περισσότερες φορές ένας αιδοιοθύλακας. Οι αθλητές είχαν συνήθως γυμνά πόδια αλλά μερικές φορές φορούσαν μαλακά παπούτσια με ελαφρά ανασηκωμένες μύτες ή δερμάτινα πέδιλα με λουριά.
Όπως δείχνει η τοιχογραφία των ταυροκαθαψίων από την Κνωσό, όπου απεικονίζονται γυναίκες και άνδρες αθλητές ταυτόχρονα, το αθλητικό ένδυμα ήταν κοινό και για τα δυο φύλα. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο και επειδή τα σώματα των αθλητριών δε διαφέρουν σχεδόν καθόλου από τα ανδρικά, η διάκριση του φύλου στην τοιχογραφία αυτή δηλώνεται μόνο από το διαφορετικό χρώμα που χρησιμοποιούνταν για την απεικόνιση του δέρματος των δύο φύλων. Οι γυναίκες αθλήτριες φορούσαν όμως κοσμήματα και είχαν περισσότερο περίπλοκα χτενίσματα.